نوروز 1401 که آغاز سده پانزدهم هجری خورشیدی نیز محسوب می‌شود را به شما همراهان دکتر کاما شادباش می‌گوییم و آرزو داریم که هر آنچه برای سال نو برنامه‌ریزی کرده‌اید به دست آورید و شادی فزون بر آن زندگی شما را رنگ دهد.

از میان همۀ جشن‌ها و آیین‌های باستانی ایرانی که پس از اسلام به دلایل مختلف و بیشتر مخالفت اسلام‌گرایان به فراموشی سپرده شد، “نوروز” توانست جایگاه خود را به عنوان جشن ملی در ایران حفظ کند که دلیل آن نیز پیوند عمیق آن با آیین‌ و جشن‌های ایرانی، تاریخ ایران و حافظۀ فرهنگی مردم ایران زمین است. “نوروز” نخستین روز سال خورشیدی ایرانی برابر با اول فروردین ماه از کهن‌ترین جشن‌های به جا مانده از دوران باستان ایران است. نوروز به عنوان “روز جهانی نوروز” و میراث فرهنگی و معنوی بشر در یونسکو به ثبت رسیده است.

آخرین خبر از ثبت رسمی نوروز در جهان

شورای شهر واشنگتن، پایتخت ایالات متحدۀ آمریکا در اولین روز ماه مارس 2022 برابر با دهم اسفند 1400 قطعنامۀ به رسمیت شناختن “نوروز ” به عنوان “یک رویداد فرهنگی و تاریخی” را تصویب کرد. بر اساس این قطعنامه و به نقل از سازمان ملل متحد “نوروز” یک جشن باستانی با قدمت 3000 سال است که 300 میلیون نفر در کشورهای ایران، تاجیکستان، افغانستان، جمهوری آذربایجان و دیگر نقاط جهان آن را جشن می‌گیرند. هرچند خاستگاه نوروز، ایران باستان است، در این قطعنامه ذکر شده است که نوروز متعلق به نژاد و قومیت خاصی نیست و پیروان همۀ ادیان و افراد بی‌دین این روز را جشن می‌گیرند.

پیشینۀ نوروز

نوروز آغاز سال نوی خورشیدی و زمانی است که خورشید از وضعیت برج حمل عبور می‌کند و اعتدال بهاری شروع می‌شود. گرچه باستان‌شناسان و محققان هنوز در مورد پیدایش نوروز به اتفاق نظر نرسیده‌اند اما آن چه واضح است، وجود نوروز از دوران باستان در فرهنگ ایرانیان و ارزشمندترین و زیباترین و البته طولانی‌ترین جشن ایرانی باقی‌مانده از دوران ایران باستان است.

بسیاری از محققان با استناد به شاهنامه فردوسی مبداء پیدایش جشن نوروز را مقارن با به پادشاهی رسیدن جمشید می‌دانند.

«به جمشید بر گوهر افشاندند             مر آن روز را روز نو خواندند.»

برخی دیگر اعتقاد دارند که پیدایش نوروز با تولد زرتشت همزمان بوده است و به همین دلیل اولین روز بهار و جشن تولد زرتشت به عنوان نوروز جشن گرفته می‌شود.

جشن نوروز در ایران باستان

اشکانیان و ساسانیان نیز نوروز را گرامی می‌داشتند و در دورۀ ساسانیان نوروز حداقل 6 روز طول می‌کشید و شامل دو دورۀ نوروز کوچک و نوروز بزرگ بود. در روزهای هر دو نوروز مردم گروه گروه به درگاه شاه می‌رفتند و برای حل مشکلاتشان از شاه کمک می‌خواستند. در روز ششم نوروز فقط نزدیکان شاه مجاز به دیدن شاه بودند. نوروز و جشن و آیین‌های آن پیشینه‌ای طولانی و ارزشمند دارد که در طول صدها سال از زمان آریایی‌ها، هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان و تا به امروز با همۀ فراز و فرودهایش دارای ارزش و اعتبار خاصی در میان فارسی زبان‌های جهان و حتی دیگر کشورها بوده است.

اصلی‌ترین بخش جشن نوروز

جدا از ارکان جشن نوروز در میان ایرانیان مانند خانه تکانی، خرید عید، چهارشنبه‌سوری، دید و بازدیدها و لحظۀ تحویل سال و سیزده بدر، اصلی ترین بخش نوروز چیدن سفرۀ هفت‌سین است. از مهم‌ترین اجزا سفرۀ هفت‌سین سبزه، سمنو، سیر، سرکه، سنجد، سماق، سیب می‌باشد.

ایرانیان باستان از حدود 3000 سال پیش بذرهای انواع مختلف گیاهان را 25 روز قبل از نوروز روی 12 ستون خشتی پرورش می‌دادند و تا جوانه زدن و سبز شدن جوانه‌ها منتظر می‌ماندند. از میان انواع بذرها، آن بذری که بهتر از دیگران جوانه می‌زد و بزرگ می‌شد را به عنوان گیاه اصلی برای سال کشاورزی خود انتخاب و کشت می‌کردند.

افسانه‌های زیادی برای هر یک از نمادهای هفت‌سین گفته شده است. سبزه در سفرۀ هفت‌سین نماد سرسبزی و زندگی است. جوانۀ گندم پخته شده یا سمنو از دیگر اجزا سفرۀ هفت‌سین و نماد زایش و باروری گیاهان است. تخم‌مرغ‌های آبپزشده رنگارنگ به نشانۀ باروری، سیب به نشانۀ تندرستی و زیبایی، سنجد نماد عشق و دلباختگی، سیر به نشانۀ پاکیزگی و از بین بردن انرژی‌های منفی، سماق نماد عشق و پیوند دل‌ها و سرکه نشانۀ باطل کردن سحر و جادو و پاکی فضا و آب به نشانۀ پاکیزگی و صفا روی سفرۀ هفت‌سین قرار می‌گیرند.

فلسفۀ سفرۀ هفت‌سین

در برخی منابع گفته شده در دوران ساسانیان و قبل از اسلام سفرۀ “هفت‌شین” شامل شمع، شراب، شربت، شقایق، شهد و شمشاد بوده است و پس از روی کار آمدن اسلام هفت‌شین به هفت‎سین تبدیل شد و علاوه بر این قرآن نیز به سفرۀ هفت‌سین اضافه شد. با توجه به اینکه این کلمات عربی هستند، هیچ استنادی به آن نمی‌توان کرد. کهن‌ترین سند در ادبیات فارسی که در آن به هفت‌سین اشاره شده است، دیوان امیر بهاءالدین برندق خجندی (سال 757 تا 838 قمری) با این دو بیتی است:

چون به میدانِ طرب‌رانی بُراقِ عیش را                      هم ز عینِ مردمی باید که چینی هفت‌سین

سبزۀ سیراب و سنبل، سوسن و سرو و سمن                ساغرِ می در میانِ بزم و ساقی هفتمین

کدام کشورها نوروز را جشن می‌گیرند؟

تا قبل از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی کشور ایران تنها کشور جهان بود که در تقویم خود نوروز را به عنوان جشن ملی برگزار می‌کرد. هر چند کشور افغانستان نیز اما نه به طور منظم این روز را جشن می‌گرفت. پس از استقلال کشورهای آسیای میانه کشورهای ترکمنستان، قرقیزستان و تاجیکستان نوروز را جشن گرفتند. در حال حاضر نوروز در کشورهای روسیه، عراق، سوریه، کردستان، جمهوری آذربایجان، آلبانی، ترکیه، چین، ترکمستان، هند، پاکستان، ازبکستان، افغانستان، تاجیکستان، قرقیزستان و قزاقستان جشن گرفته می‌شود و به عنوان تعطیل رسمی در تقویم این کشورها ثبت شده است.

چهارشنبه سوری

حاجی فیروز

عمو نوروز

جدا از انفجارهای ناخوشایند و ایجاد فضایی خشونت‌آمیز و کشته و مجروح شدن چندین نفر در مراسم چهارشنبه‌سوری هر سال، این جشنِ آتش از پیش‌درآمدهای جشن نوروز است که نوید رسیدن بهار و نو شدن طبیعت را به ما ایرانی‌ها می‌دهد. از غروب آخرین سه‌شنبه سال تا پس از نیمه‌شب آخرین چهارشنبۀ سال، ایرانی‌ها به افروختن آتش و پریدن از روی آن و جشن و شادی مشغول می‌شوند و در کنار یکدیگر به اجرای دیگر رسم و رسوم این جشن بزرگ ایرانی می‌پردازند.

خاستگاه آیین چهارشنبه‌سوری

برخی از پژوهشگران عقیده دارند که چنین رسم و آیینی در ایران باستان قبل از دوره اسلام وجود نداشته است. دلیل این محققان نیز این است که در ایران قبل از اسلام هفته وجود نداشته است که آخرین چهارشنبه سال داشته باشند. علاوه بر این زرتشتیان قبل از اسلام آتش را مقدس می‌شمردند و پریدن از آن را نوعی بی‌احترامی به آن می‌دانستند. اما با همۀ این ها جشن و آیین چهارشنبه‌سوری ریشۀ کهن و باستانی دارد و گرچه با روی کار آمدن اسلام شکل برگزاری آن کمی تغییر کرده اما هر منطقه از ایران آداب و رسوم خود را به آن اضافه کرده است.

قدمت جشن چهارشنبه‌سوری به قبل از دوران زرتشت

بر اساس شواهد بسیار قدمت جشن چهارشنبه‌سوری به قبل از دوران ظهور زرتشت برمی‌گردد. ایرانیان باستان در آخرین روزهای سال بر بام خانه‌ها آتش می‌افروختند و افرادی به نام آتش‌افروزان چند روز قبل از پایان سال به شهرها و روستاها می‌رفتند و به اجرای نمایش‌های خیابانی و آواز و رقص می‌پرداختند. علاوه بر این از هفت روز مانده به نوروز تا روز چهاردهم نوروز با تاریکی هوا در نقاط مختلف شهر و روستا آتش روشن می‌کردند. این آتش نماد نور و مهر و دوستی بود و هدف از برافروختن آن برگرداندن نیروی نیکی به مردم برای غلبه بر غم و افسردگی بود.

رد پای چهارشنبه‌سوری در تاریخ ایران

کهن‌ترین منبع چهارشنبه‌سوری کتاب “تاریخ بخارا” نوشتۀ ابوبکر محمد بن جعفر نرشخی است که در آن چنین نوشته است: «چون امیر منصور بن نوح به ملک نشست، اندر ماه شوال سال 350، به جوی مولیان فرمود تا آن سرای را دیگر بار عمارت کردند و هر چه هلاک و ضایع شده بود بهتر از آن به حاصل کردند. آن گاه امیر به سرای بنشست و هنوز سال تمام نشده بود که چون “شب سوری” چنان که عادت قدیم است، آتشی عظیم برافروختند.»

در شاهنامه نیز در داستان رزم بهرام چوبینه با پرموده پسر ساوه‌شاه، ستاره‌شناسی به بهرام چنین پند می‌دهد:

ستاره‌شمر گفت بهرام را                                                              که در “چارشنبه” مزن کام را

اگر زین بپیچی گزند آیدت                                                              همه کار ناسودمند آیدت

بشد “چارشنبه” هم از بامداد                                                        بدان باغ کامروز باشیم شاد

در ضلع جنوبی کاخ چهلستون اصفهان نقاشی از آیینی شبیه به چهارشنبه‌سوری بر دیوار کاخ به زیبایی خودنمایی می‌کند که در عصر صفوی با نظارت رضا عباسی نقاشی شده است.

آداب و رسوم جشن چهارشنبه‌سوری

آداب و رسوم چهارشنبه‌سوری به طور کلی در همۀ مناطق ایران یکسان است اما در برخی مناطق بر اساس فرهنگ و آداب و رسوم آن منطقه تغییراتی در این جشن و آیین وجود دارد. از مهم‌ترین آداب و رسوم جشن چهارشنبه‌سوری در بیشتر شهرها و مناطق ایران می توان پریدن از روی آتش، قاشق‌زنی، کوزه‌شکنی، فالگوش نشستن و شاهنامه‌خوانی را ذکر کرد.

پریدن از روی آتش

پریدن از روی آتشی که هر خانواده در شب چهارشنبه‌سوری آماده کرده است، تعبیر زیبایی دارد. تعبیر پریدن از روی آتش به داستان سیاوش و گذر از آتش بازمی گردد. در افسانه‌های ایران زمین سیاوش از آتش می‌گذرد و به دلیل پاک و معصوم بودنش گزندی از آتش به او نمی‌رسد و سالم از آتش خارج می‌شود. علاوه بر این ایرانیان باستان عقیده داشتند که با گذشتن از روی آتش بیماری‌ها از انسان دور می‌شود و برای همین در حال پریدن از روی آتش می‌خواندند: “زردی من از تو، سرخی تو از من.”

فالگوش نشینی

یکی از آداب و رسوم شب چهارشنبه‌سوری فالگوش ایستادن بود. در شب چهارشنبه‌سوری آن‌هایی که می‌خواستند بختشان باز شود و یا قصد انجام کاری را داشتند، سر گذر کوچه‌ها می‌ایستادند و به حرف‌های رهگذران گوش می‌دادند. اگر اولین حرفی که به گوششان می‌خورد، خوشایند و مثبت بود، نیت خود را به فال نیک می‌گرفتند و اگر ناخوشایند و منفی بود، نیت بر برآورده نشدن حاجت خود می‌گرفتند.

قاشق‌زنی

از مهم‌ترین آداب چهارشنبه‌سوری در زمان‌های کهن قاشق‌زنی بوده است. در واقع سنت قاشق‌زنی به دوران زرتشتیان بازمی‌گردد. بر طبق باور زرتشتیان در اوستا، اورمزد پنج روز مانده به آخر سال تا پنج روز پس از فروردین دوزخ را خالی می‌کند و ارواح رها می‌شوند و به میان زندگان برمی‌گردند. ارواح به شکل افرادی که رویشان را با پارچه‌ای پوشانده‌اند به خانۀ بازماندگان خود سر می‌زنند و بازماندگان برای یادبود و برکت به ارواح هدیه می‌دهند. بر این اساس دختران و پسران جوان برای شناخته نشدن چادری بر سر خود می‌انداختند و به درِ خانۀ همسایه‌ها و دوستان می‌رفتند و با قاشق به داخل کاسه‌های خالی خود می‌زدند. صاحبخانه نیز با شنیدن صدای قاشق‌زنی داخل کاسۀ آن‌ها آجیل و شیرینی و شکلات و گاهی پول می‌ریخت.

کوزه‌شکنی

رسم شکستن کوزه در بیشتر شهرهای ایران پس از پریدن از روی آتش مرسوم بود. ایرانی‌های باستان عقیده داشتند که بدیُمنی به درون کوزه می‌رود و شکستن کوزه بدیُمنی را از بین می‌برد. تهرانی‌ها تا همین اواخر در شب چهارشنبه‌سوری به نقاره‌خانه‌ می‌رفتند و با نواختن نقاره در ساعتی مشخص کوزه‌هایشان را به زمین می‌انداختند تا قضا و بلا و بدیُمنی از خانه و خانواده‌شان دور شود.

گرچه برای شکستن کوزه در چهارشنبه‌سوری عقیدۀ دیگری نیز وجود داشت. ایرانی‌های باستان اعتقاد داشتند که ظروف سفالی را بیشتر از یک سال نباید نگه‌داری کرد. در واقع این یک اصل بهداشتی بود چون ظروف سفالی به دلیل نداشتن لعاب به درستی قابل شستن نبود و آلوده می‌شد و برای همین کوزه‌های سفالی را پس از استفاده به مدت یک سال در آخر سال می‌شکستند.

شاهنامه‌خوانی

در شب چهارشنبه‌سوری بزرگان خانواده با نشستن دور آتش به خواندن شاهنامه نیز می‌پرداختند. در واقع خواندن شاهنامه و نواختن ساز و رقص و پایکوبی از دیگر رسم و رسوم‌های آیین چهارشنبه‌سوری بود. شاهنامه خوانی و نواختن ساز از بخش‌های جدایی ناپذیر مراسم باستانی ایران

عمو نوروز

حاجی فیروز

عمو نوروز با آن زلف و ریش سفید، کلاه نمدی، کمربند ابریشمی، شال سفید، شلوار کتان و گیوۀ تخت‌نازک از نمادهای نوروز در فولکلور ایرانی‌ها و نماد گذر از سال قدیم است. عمو نوروز هر سال اول بهار عصازنان از کوه راه می‌افتاد و می‌رفت سمت دروازۀ شهر تا ننه سرما را ببیند و ای دل غافل که ننه سرما از خستگی خوابش برده و این دیدار مسیر نمی‌شود و هر بار به سال بعد می‌افتد. ادبیات کهن ایرانی مملو از روایت‌ها و افسانه‌های شفاهی است که دهان به دهان و نسل به نسل چرخیده و به این شکل امروزی به نسل ما رسیده. یکی از این افسانه‌های زیبا قصۀ عمو نوروز و ننه سرماست.

عمو نوروز نماد چیست؟

قصۀ عمو نوروز یا بابا نوروز و ننه سرما از افسانه‌های کهن و نماد گذار از سال کهنه به سال نو است. شخصیت های عمو نوروز و ننه سرما نمادی از تغییر و دگرگونی در طبیعت و حال و احوال آدمیان است. ننه سرما نمادی از سکون و انجماد و عمو نوروز نمادی از رویش و آمدن بهار است. در حالی که ننه سرما سردی زمستان را با خود می‌برد، عمو نوروز رسیدن بهار را خبر می‌دهد. در واقع عمو نوروز در حکایات و روایات شفاهی و تاریخی نماد تغییر فصل، تغییر و دگرگونی حال و احوال و رستاخیز طبیعت است. عمو نوروز نماد کسی است که برکت می‌دهد.

فلسفۀ عمو نوروز

عمو نوروز که با اسامی دیگر مانند بابا نوروز، حاجی نوروز و خواجه نوروز نیز در میان ایرانی‌ها شناخته شده است، از نمادهای آمدن بهار است که در شب‌های نوروز برای بچه‌ها هدیه می‌آورد. استاد کزازی که افسانۀ عمو نوروز را از دید نماد شناسی بررسی کرده است، بر این باور است که عمو نوروز را باید از لحاظ افسانه شناسی با “بابا نوئل”  در فرهنگ غربی سنجید. فلسفۀ دیدار عمو نوروز و ننه سرما از نظر استاد میرجلال کزازی به پایان رسیدن سال کهنه و آغاز رستاخیز گیتی و بهار طبیعت است.

عمو نوروز از نگاه ادیبان

استاد میرجلال کزازی با اعتقاد به اینکه عمو نوروز و ننه سرما پرآوزاه افسانه در پیوند با نوروز در ادبیات شفاهی ایرانی‌هاست، در مورد نماد عمو نوروز می‌گوید که عمو نوروز نماد زمان و به نوعی یادآور “زال” شاهنامه است. هم از این نظر که پیری سالخورده با گیسوانی انبوه و ریشی بلند و سفید است و هم از این لحاظ که فقط یک بار در سال درست یک شب قبل از تمام شدن سال قدیم ننه سرما را می‌بیند. گرچه کمتر از افسانۀ عمو نوروز و ننه سرما در سروده‌ها و نوشته‌های پارسی می‌بینیم، اما این افسانه‌های مردمی را از مادربزرگ‌ها و داستان‌سرایان بسیار شنیده‌ایم. از نظر استاد کزازی با آمدن عمو نوروز در واقع ننه سرما به پایان زندگی خود می‌رسد، گویی دیدار با شوهر گریزپای خود همراه است با پایان زندگی و مرگ و این دیداری است مرگ اندود.

افسانۀ عمو نوروز

عمو نوروز با زلف و ریش حنا بسته، شال خلیل خانی، کلاه نمدی و کمرچین قدک آبی کم کم از کوه پایین می‌آمد و قصد رفتن به شهر را می‌کرد.

بیرون شهر پیرزنی زندگی می‌کرد به نام ننه سرما که دلباختۀ همسرش عمو نوروز بود و اولین روز هر سال نو به نیت دیدن عمو نوروز سپیده سر نزده از خواب بلند می‌شد و مشغول مهیا کردن خانه و زندگی برای دیدار عمو نوروز. آن دو دوازده فرزند (دوازده ماه سال) داشتند و بر اساس شرایط آب و هوایی هر ماه یکی به خانۀ آن‌ها می‌آمد. در این میان ننه سرما فقط یک شب بی‌نظیر و باشکوه از سال را می‌توانست کنار همسرش عمو نوروز بگذارند، چون عمو نوروز باز باید برای سفر دوازه ماهه خود بازمی‌گشت.

ننه سرما خانه را رفت و روب می‌کرد، آب و جارو می‌کرد، همه جا را برق می‌انداخت از تمیزی و بعد که خیالش از بابت تمیزی و مرتبی خانه مطمئن می‌شد، به خودش می‌رسید. سر و دست و موهایش را حنا می‌گذاشت و سرخاب سفیداب می‌کرد و سرمه می‌کشید در چشم‌هایش. شلیته‌های پرچین و رنگارنگ و تنبان ترمه و شال ابریشمی را از صندوقچه درمی‌آورد و به تن می‌کرد. به سر و صورتش مُشک و عنبر می‌زد و خودش را در آینۀ سیاه شده‌اش ورانداز می‌کرد.

روی ایوان فرشی پهن می‌کرد، درست روبه‌روی حوضچۀ فواره‌دار و باغچۀ پر گل و شکوفه‌اش. ترمه‌ای روی فرش پهن می‌کرد و سیر و سرکه، سماق و سنجد، سبزه و سمنو و سیر را با نهایت دقت و سلیقه روی آن می‌چید. کنار این‌ها در سینی دیگری هفت میوۀ خشک و کنارش کاسه‌ای پر از نقل و نبات می‌گذاشت.

منقل را که آتش می‌کرد و قلیان را می‌گذاشت کنار دستش، دیگر از خستگی نای بلند شدن نداشت. همان جا می‌نشست و منتظر می‌ماند تا چشمش به جمال عمو نوروز روشن شود.

اما کم کم از خستگی پلک‌هایش سنگین می‌شد و خواب او را می‌ربود و طولی نمی‌کشید که صدای خُرو پفش در همه جا طنین‌انداز می‌شد.

در این میان عمو نوروز هم از راه می‌رسید و با دیدن ننه سرمای زیبای در خواب خفته شاخه‌ای از گل همیشه بهار از باغچه می‌چید و روی سینۀ ننه سرما می‌گذاشت و می‌نشست کنارش و زُل می‌زد به گونه‌های گل انداخته و مست بوی مُشک و عنبرش می‌شد.

عمو نوروز از منقل گله آتشی برمی‌داشت و می‌گذاشت روی سر قلیان و پکی به آن می‌زد. نارنج را به دو نیم می‌کرد و نیمش را با قندآب می‌خورد و آتش منقل را زیر خاکستر می‌کرد و روی ننه سرما را می‌بوسید و می‌رفت.

آفتاب کم رمق اولین روز بهار که توی ایوان پهن می‌شد، پیرزن از خواب بیدار می‌شد و می‌دید که ای دل غافل عمو نوروز آمده و رفته. از آتش رفته سر قلیان، از نارنج نیم خورده، از آتش زیر خاکستر و بیشتر از گونه‌های خیس از بوسه می‌فهمید که عمو نوروز دلش نیامده که بیدارش کند.

سال‌های سال کار ننه سرما همین بود و کار عمو نوروز نیز چنان. گرچه به باور خیلی‌ها دیدن عمو نوروز و ننه سرما همان و به آخر رسیدن کار دنیا همان.

و ننه سرما هنوز که هنوز است منتظر دیدن عمو نوروز است …

حاجی فیروز 

جهارشنبه سوری

حاجی فیروز چه به نقل از مهدی اخوان ثالث در مجموعۀ اشعار ارغنون “بقایای نفرت انگیز عهد توحش و برده‌داری” باشد و چه به قول استاد جعفر شهیدی “نماد شادی و شادمانی”، برای ما ایرانی‌ها یادآور نزدیک شدن به روزهای دل‌انگیز بهار و شادی است. حاجی فیروز با آن جامۀ سرخ رنگ، کلاه دوکی، گیوه‌های نوک تیز و دایرۀ زنگی و با رقص و پایکوبی و خواندن آوازهای کوبه‌ای برای ما ایرانی‌ها بیشتر از هر چیز نماد نوروز و بهار و رستاخیز طبیعت است. شخصیت حاجی فیروز و لباس و ترانه‌هایش به عنوان “پیام‌آور نوروزی” از دیرباز در سراسر فلات ایران رواج داشته و دارد.

فلسفۀ حاجی فیروز در فرهنگ ایرانی

ملک مهرداد بهار، فرزند ملک الشعرای بهار و نویسنده و پژوهشگر برجستۀ ایرانی حاجی فیروز را نماد جشن‌های سیاوش می‌داند. بر این اساس حاجی فیروز یکی از اسطوره‌های تموز یا ایزد کشاورزی  در میان‌رودان باستان و چهرۀ سیاه شدۀ وی نماد بازآمدن حاجی فیروز از سرزمین مردگان است. جامۀ سرخ حاجی فیروز نماد خون سیاوش است. در واقع چهرۀ سیاه حاجی فیروز نماد اسطورۀ ایزد شهید شده و دوباره زنده شده می‌باشد. سیاوش با گذر از آتش دوباره متولد شد و لباس قرمز حاجی فیروز نیز نماد شادمانی و تغییر از حال بد به حال خوب در سال جدید است.

حاجی فیروز از نظر شخصیت‌های ادبی

مهدی اخوان ثالث در پاورقی یکی از اشعار خود در مجموعۀ “ارغنون” با ابراز تنفر از حاجی فیروز آن را “بقایای نفرت‌انگیز عهد توحش و برده‌داری” نامیده است و گفته که به جز در تهران در هیچ جای دیگری از ایران شاهد چنین رسم و رسوماتی نبوده است.

ابوریحان بیرونی نیز در کتاب “آثارالباقیه” به فرشته‌ای به نام فیروز اشاره می‎کند که درست قبل از رسیدن نوروز سر می‌رسید و شادی آمدن بهار را با مردم تقسیم می‌کرد.

دکتر کزازی علی‌رغم این که حاجی فیروز را سنتی کهن می‌داند، معتقد است در مورد پیشینۀ این رسم و آیین که حاجی فیروز نام گرفته است، به روشنی و وضوح نمی‌توان سخنی گفت.

استاد جعفر شهیدی اعتقاد دارد که سرخی جامۀ حاجی فیروز ممکن است نماد شادی و شادمانی و نامش نماد خوش‌یمنی باشد.

رضا مردای غیاث‌آبادی شکل و شمایل و نام حاجی فیروز را سنتی جدید و مختص به شهر تهران می‌داند.

داستان پیدایش حاجی فیروز

“ایشتر” یا خدابانوی مادر قصد ازدواج با “شاه دوموزی” را داشت اما ایشتر به دلایلی نامعلوم به زیرزمین سفر می‌کند و با ورودش به زیر زمین زندگی و باروری در روی زمین متوقف می‌شود، دیگر نه درختی سبز می‌شود و نه گیاهی می‌روید و نه کسی به معبد خدایان هدیه می‌دهد. خدایان برای حل این مشکل دوموزی را به زیر زمین می‌فرستند. با برگشت دوموزی به زمین بهار شروع می‌شود و او با صورتی سیاه شده و با تنبک و دایره در دست از آمدن بهار به رقص و پایکوبی می‌پردازد.

شادی وجود حاجی فیروز

شادی و شادمانی از دیرباز برای ایرانی‌ها اهمیت زیادی داشته است. کتاب “مزدیسنا” در مورد وجود شادی در زندگی ایرانی ها می‌نویسد که ایرانی‌های باستان عقیده داشتند که خداوند پس از آفرینش آسمان و زمین، شادی و نشاط را خلق کرده است. در واقع این عقیده بیانگر شادی به عنوان لازمۀ ادامه حیات و زندگی است. بر این اساس نوروز که از شادترین روزهای طبیعت و مردم است، باید با شادی شروع شود تا برکت و رزق از خانه‌ها نرود. و حاجی فیروز با آن چهرۀ خنده‌دار و آوازهای خوش و حرکات نمایشی جذاب و شاد خنده را مهمان لب‌های همه می‌کند و به ایرانی‌ها شادی می‌بخشد. داریوش بزرگ، شاه مقتدر ایرانی، نیز در کتیبۀ بیستون می‌گوید: «من خدایی را می‌ستایم که شادی را برای مردم می‌آفرید.» و شادی و نشاط برای ایرانیان باستان نه سرگرمی بلکه کاری مقدس بود و از این رو شادی آفرینانی مانند حاجی فیروز نیز مقدس بودند و در حال ستایش یزدان پاک.

حاجی فیروز در فرهنگ ایرانی‌ها

حاجی فیروز یا عمو نوروز از شخصیت‌های نمادین نوروز می‌باشند. حاجی فیروز پیام‌آور رسیدن بهار و شادی رفتن زمستان است. حاجی فیروز صورتش را سیاه می‌کند و لباس سرخ می‌پوشد و می‌خرامد و می‌رقصد و روح شادی و شادمانی را در همه شهرها و روستاها می‌پراکند. حاجی فیروز به کودکان هدیه می‌دهد و به ما یادآور می‌شود که سال نو در راه است و کوله بار غم و غصه سال کهنه را کنار بگذاریم و سال نو را با شادی و شادمانی شروع کنیم.

چرا چهرۀ حاجی فیروز سیاه است؟

سیاه بودن چهرۀ حاجی فیروز به معنای تمام شدن ناپاکی‌ها و تاریکی‌ها و سیاهی‌ها در زندگی است. در واقع حاجی فیروز مژده دهنده فصل بهار و بازگشت سیاوش به جهان مادی است. چهرۀ سیاه حاجی فیروز نماد توقف در جهان سیاه و تاریک مردگان است و جامۀ سرخ رنگش نماد خون و زندگی دوباره و جریان یافتن زندگی است. چهرۀ سیاه حاجی فیروز نمادی از سیاهی زمستان و لب‌های سرخش نمادی از نشستن بهار بر پیکرۀ بی‌جان زمستان است. بهار زیبا و دلفریب شکوفه‌های سرخ رنگش را در میان سیاهی سرما و زمستان برای ما به ارمغان می‌آورد.

عمو نوروز

چهارشنبه سوری

تأثیر مثبت مهمانی‌های زنانه بر زن‌ها

دکتر “امیلی دورکیم” روان‌شناس اجتماعی از دانشگاه مونترال کانادا اعتقاد دارد: «اساسی‌ترین رفتار در اجتماعی شدن انسان همان دورهمی‌ها است.» او این نظریه را «جنب و جوش جمعی» نامید و عقیده داشت که علت این رفتار، یافتن احساس آرامش و امنیت در شرایط زندگی گروهی است. رئیس کالج روان‌پزشکی دانشگاه استنفورد، دکتر آلن شاتزبرگ نیز عقیده دارد: «بهترین کاری که یک مرد می‌تواند برای سلامتی‌اش انجام دهد، ازدواج کردن با یک زن است! اما بهترین کاری که که یک زن می‌تواند برای سلامتی‌اش انجام دهد، تقویت روابط خود با دوستان هم‌جنسش است!» انسان‌ها در تعامل و ارتباط با یکدیگر به معنا می‌رسند و می‌توان برقراری ارتباط اجتماعی را از نیازهای اساسی جامعه‌های پیچیده امروزی محسوب کرد.

اهمیت دورهمی‌های زنانه در ایران

در گذشته‌های نه چندان دور زن‌های ایرانی گرۀ مشکلات زندگی خود را در زمان پاک کردن سبزی با زن‌های همسایه توی کوچه پس کوچه‌های شهر باز می‌کردند. در واقع آن زمان‌ها زن‌ها اِبایی از به اشتراک‌گذاری مشکلات زندگی خود نداشتند و بازی کردن نقش زنِ قوی و محکم چندان مرسوم نبود. بر این اساس زن‌ها در هر جایی که امکانش وجود داشت، در مهمانی‌های زنانه، در مسجد محله، در مجلس عروسی اقوام، در مراسم ختم همسایه و حتی در همراهی برای خرید مایحتاج منزل سفرۀ دل خود را برای هم‌جنسان خود باز می‌کردند و حتی اگر برای آن مشکل راه حلی پیدا نمی‌شد، به اشتراک گذاری آن مشکل تا حدودی از استرس آن‌ها کم می‌کرد. یکی از موارد مثبت دورهمی‌های زنانه این بود که با شنیدن مشکلات زندگی دیگر زن‌ها مشکلات زندگی خودشان از یادشان می‌رفت و یا دیگر مشکل لاینحلی به نظر نمی‌رسید.

سوابق زن‌های ایرانی در  مهمانی‌های زنانه

زن‌های ایرانی از گذشته‌های دور سفره‌های مذهبی برای برآورده شدن حاجت‌ها و آرزوهایشان پهن می‌کردند. این سفره‌های مذهبی و اجتماعی که با مدیریت زن‌های قوی خانواده انجام می‌شد، نقش بسیار زیادی در ایجاد همدلی بین این زن‌ها داشت. زن‌ها با شرکت در این مهمانی‌های زنانه چه با بهانۀ سفرۀ حضرت ابوالفضل و حضرت رقیه و چه مراسم پاتختی و حنابندون در آن گروه احساس امنیت و آرامش و تعلق اجتماعی می‌کردند و این حس آرامش را به زندگی شخصی خود نیز منتقل می‌کردند. زن‌ها در این سفره‌های مذهبی در نهایت سادگی هم‌جنسان خود را دعوت می‌کردند و در مراسم شادی و خوشحالی دَف می‌نواختند و می‌خواندند و می‌رقصیدند و ساعتی را بدون فکر به مشکلات زندگی‌شان سپری می‌کردند.

ساختار ارتباطی زن‌ها و مردها

زن‌ها متفاوت از مردها با هم‌جنسان خود ارتباط برقرار می‌کنند. ساختار روابط زن‌ها با یکدیگر بر مبنای اشتراک احساسات و هیجانات است، در حالی که مردها با هم‌جنس‌های خود بیشتر در مورد کار و فعالیت‌های کاری حرف می‌زنند و روابط‌شان بیشتر بر مبنای کار و فعالیت‌های اقتصادی آن‌ها می‌باشد. مردها کمتر در مورد احساسات و موضوعات شخصی زندگی با هم‌جنسان خود حرف می‌زنند. مردها در مورد ماشین، کار، سیاست، اوضاع اقتصادی جامعه و البته فوتبال! ساعت‌ها با یکدیگر بحث و تبادل نظر می‌کنند، اما در مورد احساساتشان هرگز!

اهمیت وقت گذرانی زنان با دوستان هم‌جنس

وقت گذرانی زن‌ها با دوستان هم‌جنس خود موجب کاهش استرس و اضطراب و یافتن راه حل‌های منطقی برای مشکلات زندگی می‌شود. ارتباط زن‌ها با هم‌جنس‌های خود موجب ترشح هورمون سروتونین در مغز می‌شود که نوعی انتقال‌دهنده عصبی است که موجب شادی و روحیۀ بشاش و احساس سرزندگی می‌شود. اهمیت وقت گذرانی زن‌ها با دوستان هم‌جنس خود را می‌توانیم با تأثیر یک پیاده‌روی یا انجام یک ورزش مهیج برای سلامتی زن‌ها هم‌اندازه دانست.

حرف زدن فشار خون زن‌ها را تنظیم می‌کند!

زن‌ها از قابلیت حرف زدن در مورد هر موضوعی در مهمانی‌های زنانه برخوردارند. مهم نیست که این حرف زدن در مورد روان‌شناسی رفتار با بچه‌ها و شوهر و خانوادۀ شوهر باشد، یا دستور پخت مرغ شکم پُر یا آخرین کیف و کفشی که در حراج 70% خریده‌‍اند. مهم این است که حرف زدن فشار خون زن‌ها را تنظیم می‌کند، روحیه‌شان را شاد می‌کند، اعصاب‌شان را آرام می‌کند، بروز سکتۀ قلبی در آن‌ها را کاهش می‌دهد، عمرشان را طولانی‌تر می‌کند و شاید چربی و کلسترول و اورۀ خونشان را هم پایین بیاورد!

اَبَر زن یا ضعیفه؟

امروزه با همۀ پیشرفت‌ها و وجود همه نوع تجملات در زندگی زن‌ها کمتر زنی را در مهمانی‌های دورهمی زنانه می‌بینید که از مشکلاتش بی‌پرده حرف بزند و یا برای گشودن گره‌های زندگی شخصی‌اش در مهمانی‌های زنانه دست یاری به هم‌جنس خود دراز کند. امروز دیگر همۀ زن‌ها قوی هستند و «اَبَر زن» و بدون نیاز به حل مشکلات و بدون کمک و یاری و همدلی هم‌جنسان خود. گرچه خوشحالند و زندگی خود را موفق و کامیاب می‌دانند، حتی اگر هزاران مشکل در زندگی داشته باشند؛ اما نمی‌خواهند آن‌ها را «ضعیفه» بنامند که در حل کوچکترین مشکل زندگی خود نیز مانده‌اند. امروزه دیگر اثری از «زن ضعیف» در خانواده و یا حتی در جامعه وجود ندارد و همۀ زن‌ها در همۀ دورهمی‌ها و مهمانی‌های زنانه با انبوهی از غم و غصه و درد در دل و روحشان و با رفع چین و چروک و خطِ اخم بر چهره‌شان با آخرین متدهای آرایشی و زیبایی به روی هم‌جنسان خود لبخند می‌زنند و از استواری و قدرت زنانه و موفقیت‌هایشان در اجتماع و خانواده سخن می‌رانند. امروزه زن ضعیف در لیست سیاه اینترپل است.

WES چیست؟

موسسه خدمات آموزش جهانی  World Education Servicesیا WES به عنوان بزرگترین موسسه ارزیابی مدرک تحصیلی در آمریکا، موسسه‌ای غیرانتفاعی و جهانی است که فرآیندهای خاصی را برای ارزیابی مدرک تحصیلی متقاضیان انجام می‌دهد. این موسسه با هدف کمک به دانشجویان بین المللی، مهاجران و پناهندگان برای نیل به اهداف کاری و تحصیلی در آمریکا و کانادا راه اندازی شده است. موسسه WES در سال 1974 در شهر نیویورک و با هدف کمک به مهاجرت تحصیلی و کاری متقاضیان بین‌المللی برای مهاجرت به کشورهای آمریکا و کانادا تاسیس شده و تاکنون بیش از 3 میلیون ارزیابی و اعتبارسنجی مدارک تحصیلی را از بیش از 200 کشور جهان انجام داده است. ارزیابی مدارک تحصیلی توسط موسسه WES همانند یک پاسپورت معتبر برای تحصیل و کار در کانادا و آمریکا است. موسسه WES با تنظیم استانداردهای بین المللی برای ارزیابی اعتبارنامه‌ها و مدارک تحصیلی سازمان‌های آموزشی جهان به روند ارزیابی و تایید بین المللی مدارک متقاضیان کمک می‌کند.

آیا موسسه WES تنها موسسۀ ارزیابی مدرک تحصیلی است؟

این موسسه تنها موسسه ارزیابی و معادل سازی مدارک تحصیلی نیست اما از بهترین و معتبرترین موسسه‌های اعتبارسنجی مدارک تحصیلی است که در حدود 2500 موسسه آموزشی، دانشگاه، کالج، مراکز تجاری و مراکز دولتی در سرتاسر کشورهای کانادا و آمریکا آن را قبول دارند. در واقع متقاضیان برای اخذ پذیرش از دانشگاه‌های کانادا یا آمریکا نیازمند اخذ تاییدیه WES می‌باشند و بدون ارائه این تاییدیه مهاجرت تحصیلی به کشور کانادا روند سخت و دشواری را در پیش دارد.

آیا موسسه WES فقط به ارزیابی مدارک تحصیلی می‌پردازد؟

موسسه WES مدارک علمی تحصیلی متقاضیان از بیش از 48000 موسسه آموزشی در 203 کشور جهان را مورد ارزیابی علمی قرار می‌دهد. ارزیابی‌های علمی این موسسه مورد تایید هزاران موسسه آموزشی و صدور مجوز کار و کارفرماها در کشور آمریکا و کانادا است. چه قصد ادامه تحصیل در دانشگاه‌های آمریکا و کانادا را داشته باشید و چه قصد کار و اشتغال و یا حتی اخذ گواهی‌نامه حرفه‌ای در این کشورها دارا بودن ارزیابی موسسه WES مُهر تاییدی بر اعتبار مدارک تحصیلی و کاری شما می‌باشد. 

کار موسسه WES چیست؟

متقاضیانی که قصد مهاجرت تحصیلی به کشورهای کانادا و آمریکا را دارند، باید علاوه بر مدارک تحصیلی و نامه پذیرش، تاییدیه ارزیابی مدارک تحصیلی از موسسه های مورد تایید را نیز ارائه دهند و بدین منظور باید مدارک و سوابق تحصیلی خود را به این موسسه معتبر ارسال کنند. موسسه WES مدارک متقاضی را از لحاظ اعتبار علمی ارزیابی می کند و GPA یا معدل تحصیلی را بر اساس ملاک های کشورهای آمریکا و کانادا تنظیم می کند.  

سیستم نمره‌دهی کشورهای مختلف

متقاضی باید مدرک تحصیلی دانشگاهی با مُهر دانشگاه و نسخه کپی خوانای مدرک تحصیلی خود را به موسسه WES ارائه دهد. سیستم نمره‌دهی در مدارس و دانشگاه‌های هر کشور با دیگر کشورها متفاوت است. مثلا در ایران سیستم نمره‌دهی از صفر تا 20 است در حالی که در برخی کشورها مانند آمریکا از صفر تا 4 و یا با حروف الفبا است. در واقع موسسه خدمات آموزش جهانی WES نمره‌ها و ارزشیابی‌های مدرک تحصیلی را معادل سازی و معدل تحصیلی را بر اساس معیارهای کشورهای آمریکا و کانادا تنظیم می کند.

تاییدیه WES چه ارزش و اعتباری دارد؟

در حال حاضر به دلیل اعتبار بالای بین‌المللی موسسه WES بسیاری از کشورهای جهان برای صدور پذیرش تحصیلی و یا ویزای کار و اقامت به مدارک تحصیلی و کاری ارزیابی و اعتبارسنجی شده موسسه WES استناد می کنند. در واقع یکی از مهم‌ترین مدارک اخذ ویزای تحصیلی کانادا، اخذ ویزای کار کانادا و اخذ ویزای اقامت کانادا تاییدیه ارزیابی موسسه WES است. و جالب است که یکی از پیش‌نیازهای لازم برای مهاجرت تحصیلی متقاضیان ایرانی اخذ تاییدیه‌های علمی و ارزیابی مدارک تحصیلی از موسسه معتبر WES است. موسسه خدمات آموزشی جهانی WES مدارک متقاضیان را بر اساس ملاک و معیارهای آموزشی کانادایی و یا آمریکایی ارزیابی می‌کند.  

مدارک لازم برای ارزیابی موسسه WES

مهم‌ترین مدارک لازم برای ارسال برای موسسه WES کپی گواهی‌نامه‌های تحصیلی و نمره آن‌ها می‌باشد. ثبت نام شامل ارسال همه مدارک مورد نیاز، ثبت اطلاعات درخواستی و پرداخت هزینه‌ها می‌باشد. مدارک لازم برای ارسال به موسسه خدمات آموزش جهانی WES عبارت است از:

• مدارک تحصیلی معتبر با مُهر و امضای دانشگاه

مدارک رسمی مورد پذیرش موسسه خدمات آموزش جهانی WES فقط مدارک دانشگاه‌های معتبر و مستقل با مُهر و امضای دانشگاه است.

• کپی گواهی پایان‌نامه و نمره آن

در صورتی که متقاضی دارای پایان‌نامه تحصیلی باشد، باید کپی آن به همراه نمره ارسال شود.

نحوۀ ارسال مدارک برای موسسه WES از طریق پست معمولی

متقاضی از روش‌های پست هوایی، پست الکترونیک، پست فدرال اکسپرس و پست‌های بین المللی می‌تواند مدارک لازم را برای موسسۀ WES ارسال کند. علاوه بر این دانشگاه مبدا نیز می‌تواند مدارک متقاضی را به این موسسه ارسال کند. دانشگاه باید مدارک متقاضی و ریز نمره‌های متقاضی به فارسی را در پاکت مُهر و موم شده به طور مستقیم به آدرس پستی این موسسه ارسال کند. مدارک تحصیلی متقاضی پس از ارسال، مورد ارزیابی‌های علمی قرار می‌گیرد و حدود 2 ماه بعد گزارش نهایی این ارزیابی از طریق پست معمولی برای متقاضی ارسال می‌شود. اگر متقاضی درخواست اخذ پذیرش تحصیلی از دانشگاه کانادا یا آمریکا را داشته باشد، می‌تواند از موسسه WES درخواست کند تا گزارش نهایی ارزیابی را برای آن دانشگاه ارسال کند. متقاضی برای این درخواست باید 20 تا 30 دلار علاوه بر هزینه معمول به موسسه WES پرداخت کند.

نحوۀ ارسال مدارک به موسسه WES از طریق آنلاین

متقاضی می‌تواند از طریق آنلاین نیز مدارک لازم را برای موسسه WES ارسال کند. مراحل ارسال آنلاین مدارک تحصیلی به موسسه WES عبارت است از:

• ایجاد حساب کاربری در سایت https://applications.wes.org/createaccount/ 
• وارد کردن اطلاعات لازم و خواسته شده در این حساب کاربری
• آپلود مدارک لازم مانند اسکن ترجمه ریزنمره‌ها، اسکن نسخه فارسی دانش‌نامه و اسکن ترجمه دانش‌نامه متقاضی (نسخۀ فارسی ریزنمره‌ها را باید دانشگاه به موسسه WES ارسال کند.)
• کلیک بر روی گزینه “من مدارک لازم برای ارزیابی و اعتبارسنجی را بررسی کرده ام و موافقت خود با ارسال مدارک بر اساس قوانین WES را اعلام می کنم.”
• تعیین نوع ارزیابی مدارک تحصیلی از دو روش ارزیابی دوره ای و موضوعی
• مشخص شدن مدت زمان انجام کار به صورت خودکار از چند روز تا چند هفته
• ثبت اسم موسسه آموزشی و یا دانشگاه و کالج مورد نظر برای اخذ پذیرش تحصیلی
• پرداخت هزینه دوره ارزیابی با استفاده از مستر کارت یا ویزا کارت
• ارسال یک کد 7 رقمی ارجاع Reference Number برای متقاضی
• استفاده از این کد ارجاع برای ثبت نام در دانشگاه مورد نظر

امکان استفاده از اطلاعات ثبت شده در موسسه WES برای دانشگاه های دیگر

در صورتی که متقاضی به هر دلیل نتواند در دانشگاه مورد نظر ثبت نام کند و یا این که در روند اخذ پذیرش از یک دانشگاه مشکل به وجود آمد، متقاضی می‌تواند از اطلاعات ثبت شده در موسسه WES برای اخذ پذیرش از دانشگاه دیگری استفاده کند. اطلاعات ثبت شدۀ متقاضی به طور دائم در سایت موسسه WES وجود دارد و متقاضی با پرداخت هزینه می‌تواند درخواست ارسال مدارک برای دانشگاه دیگری را ارائه دهد.

نکات مهم در مورد کار موسسه WES

• اگر مدارک ارسال شده متقاضی به موسسه WES ناقص باشد، روند ارزیابی و اعتبارسنجی آن‌ها با تاخیر انجام می‌شود.
• موسسه WES در ابتدا باید مدارک متقاضی را تایید کنند و سپس روند ارزیابی و اعتبارسنجی انجام می‌شود.
• موسسه خدمات آموزش جهانی WES به منظور تایید مدارک متقاضی و شروع فرآیند ارزیابی و اعتبارسنجی با دانشگاه متقاضی مکاتبه می‌کند تا از صحت و سقم مدارک متقاضی اطمینان حاصل کند.
• موسسه WES پس از تایید مدارک تحصیلی متقاضی کپی تاییدیه را برای دانشگاه یا مرکز آموزشی مورد نظر متقاضی ارسال می‌کند.
• متقاضیان برای اخذ تاییدیه و ارزیابی‌های علمی مدارک تحصیلی از موسسه خدمات آموزش جهانی WES کانادا باید کپی مدارک را ارسال کنند.
• به دلیل عدم استرداد مدارک ارسالی به متقاضیان، نباید اصل مدارک تحصیلی ارسال شود.
• مدارک تحصیلی باید از موسسه‌های آموزشی و دانشگاه‌های معتبر و قانونی صادر شده باشند.
• مدارک تحصیلی باید به زبان انگلیسی رسمی ترجمه شده باشند.
• مدارک تحصیلی باید دارای مُهر و موم و امضای دانشگاه باشند و یا به صورت دیجیتالی از طریق یک سازمان معتبر ارسال شوند.
• اعتبار تاییدیه موسسه WES تا 5 سال است.

داوران چگونه اصالت مقاله را تعیین می‌کنند

داوران همتا چگونه به عنوان نمره می‌دهند؟

ایمراد چیست و چرا باید رعایت شود؟

شرایط ادامه تحصیل در آلمان

هوش مهم‌تر است یا امید

اطلاعات کامل درباره آزمون آلمانی OSD

ثبت اختراع و تاثیر آن در مهاجرت یا ادامه تحصیل

https://www.wes.org/?gclid=EAIaIQobChMIj_CK28fo9QIVyeF3Ch0FuQK0EAAYASAAEgJbv_D_BwE

سپندار مذگان، روز عشق ایرانی

خام‌اندیشی است که سپندارمذگان را با ولنتاین مقایسه کنیم، اما چاره چیست؟ سپندارمذگان جشنی به مراتب بزرگتر و شایسته‌تر است؛ نه از روی تعصب ملی که با پشتوانه تاریخی. نخست اینکه روز گرامیداشت زن و عشق از 2000 سال پیش در ایران باستان برگزار می‌شده است در حالی که رومیان باستان 300 سال پس از میلاد مسیح و پس از وقوع ظلمی سنگین و نابخشودنی از امپراتور روم به فکر بزرگداشت عشق افتادند. “کلودیوس” امپراتور سنگدل روم، ازدواج را برای سربازانش ممنوع کرده بود و کشیش “ولنتاین” برخلاف این قانون، سربازان رومی را به معشوقه‌شان می‌رساند. قرن‌ها پیش از این رویداد، ایرانیان باستان عشق را با شادی آفرینی و جشن گرامی می‌داشتند. این‌ فرهنگ و آداب و رسوم غنی نشان از هویت و شناسنامۀ ایرانی‌هاست که اگر به فراموشی سپرده شوند، بخشی از هویت ایرانی از دست می‌رود.

سپندارمذ به چه معناست؟

سپندارمذ یکی از شش فرشته در آیین نیاکان است که شش ویژگی بنیادین اهورامزدا را می‌سازد که با او هفت بی‌آکَفت را پدید می‌آورد. آکَفت به معنی سستی و عیب است. در میان شش امشاسپند پنج فرشته در نمادشناسی کهن ایرانی نرینه هستند و تنها یک فرشته مادینه ستوده می‌شود که آن سپندارمذ است.  این ویژگی مادینه در سپندارمذ انگیزه‌ای نیرومند شده است تا جشن بزرگداشت امشاسپند، جشن بزرگداشت زن به‌ویژه زن ایرانی شود. (باشگاه شاهنامه پژوهان)

روش نامگذاری ماه‌ها در ایران باستان

در تقویم ایران باستان، هر ماه 30 روز کامل بود و هر ماه و روزهای آن برای خود اسمی خاص داشتند. روز اول هر ماه “روز اهورا”، روز دوم “روز بهمن”، روز سوم “روز اردیبهشت”، روز چهارم “روز شهریور” و روز پنجم هر ماه ایرانی روز “سپندارمذگان” نامیده می‌شد. جالب است که معنای این روزها از صفات و ویژگی‌های خداوند است. “بهمن” به معنای تفکر و اولین صفت خداوند است، اردیبهشت به معنای خوب‌ترین صداقت و پاکی از صفات ایزد پاک، شهریور به معنای پادشاهی آرمانی و سپندار مذ به معنای منتشرکنندۀ عشق است.  

چرا سپندارمذ روز عشق نامیده شد؟

در ایران باستان هر روزِ ماه یک اسم داشت و هرگاه روز و ماه هم اسم می‌شدند، در آن روز جشن و شادی بر پا می‌کردند. بر این اساس روز پنجم ماه اسفند اسم روز و ماه با هم یکی شد که “اسفندار مذگان” یا “سپندار مذگان” نامیده ‌شد. سپندار مذگان روز جشن زمین و احترام به عشق است که در وجود زنان تبلور پیدا کرده است. “ابوریحان بیرونی” در کتاب “آثار الباقیه” خود چنین آورده است که ایرانی‌ها روز پنجم اسفند را روز بزرگداشت زن و زمین می‌دانستند و جشن می‌گرفتند. از آن جا که زمین مانند زن در زندگی نقش باروری و باردهی دارد، این روز برای گرامیداشت زنان و عشق و محبت آن‌ها برگزار می‌شد. روز سپندار مذگان در ایران باستان “روز زن و مادر و عشق” بود.

دلیل جشن روز سپندارمذگان در ماه بهمن

تاریخ دقیق جشن سپندار مذگان در ایران باستان روز پنج ماه اسفند بود و در آن زمان همۀ ماه‌ها 30 روز کامل بود. اما در تقویم جدید ایرانی‌ها 6 ماه اول سال 31 روز است و بر این اساس سپندار مذگان به روز 29 بهمن منتقل شد.

جشن روز سپندار مذگان در ایران باستان

در روز سپندارمذگان مردها از زن‌های خود هدیه دریافت می‌کردند، چون زن‌ها نماد زمین پاک و پر از عشق و محبت بودند که محبت و برکت خود را به دیگران ارزانی می‌داشتند. در این روز مردها دخترها و زن‌ها را بر اریکۀ شاهی می‌نشاندند و گوش به فرمان آن‌ها می‌شدند و به آن‌ها هدیه می‌دادند و عشق و محبت و ارادت خود را به آن‌ها نشان می‌دادند. مردها این گونه برای زن، همسر، مادر و دختر خود ارزش قائل بودند و این روش احترام و ارزشمندی تا مدت‌ها در زندگی ایرانی‌ها ادامه داشت.

مراسم جشن روز سپندار مذگان

در این روز زن‌ها لباس و کفش نو می‌پوشیدند و زن‌های شوهرداری که مهربان و پاکدامن بودند و فرزندانی نیک به دنیا آورده بودند، مورد احترام و ارادت شوهران خود قرار می‌گرفتند و از آن‌ها هدیه و پیشکش دریافت می‌کردند. در این روز کارهای روزمره‌ و خانه‌داری زن‌ها را مردها انجام می‌دادند و زن‌ها فارغ از مسئولیت‌های خانه و خانه‌داری برای خود شادی و عیش می‌کردند. زن‌ها در این روز نه تنها از مردها هدیه و پیشکش دریافت می‌کردند، بلکه به نوعی فروانروایی می‌کردند و مردها از آن‌ها فرمان می‌بردند. در این روز دختران دم بخت به میل و اختیار و البته علاقۀ خود همسر و شریک زندگی‌شان را انتخاب می‌کردند و بر این اساس این روز را “روز مردگیران” نیز می‌نامیدند.

در گذشته‌های دور جراحان برش بزرگی ایجاد می‌کردند تا دسترسی خوبی به ناحیه عمل داشته باشند. امروزه، بحث بر سر چند میلی‌متر است و تا جایی که ممکن باشد، با کوچک‌ترین برش، بزرگترین جراحی‌ها را انجام می‌دهند. نویسندگان هم در گذشته هر چه دلشان می‌خواست می‌گفتند ولی امروزه تلاش می‌کنند با کم‌ترین تعداد کلمات، منظور خود را برسانند. این سبک مینی‌مال در همه جای زندگی ما حضور دارد و مقاله‌های علمی هم دچار همین سبک مینی‌مال شده‌اند.

شاید یکی از دلایل اینکه مقاله‌های علمی کوتاه نوشته می‌شوند این باشد که حجم اطلاعاتی که علاقمندان به علم باید دریافت کنند زیاد است و فرصت ندارند که مطالب اضافه بخوانند. قانون کلی این است که کوتاه بنویسید و کلمات اضافه را حذف کنید. ولی مثل هر کار دیگری زیاده روی نکنید. اگر اطلاعات مهم از جمله شما حذف شود، به اعتبار علمی شما آسیب وارد می‌شود و خواننده را هم گیج می‌کند.

برخی این هنر را ندارند و دست‌ودلبازانه قلم‌فرسایی می‌کنند. قرار هم نیست که همه قلم خوبی داشته باشند. مشورت با کارشناسان خبره مقاله‌نویسی و کسانی که بتوانند تعداد کلمات مقاله شما را کاهش دهند هم راه خوبی است از این جهت که شما با خیال راحت می‌نویسید و مسوولیت کوتاه کردن مقاله را به متخصصی می‌سپارید که خدمت کاهش تعداد کلمات را ارائه می‌دهد.

در ادامه چند مثال از کاهش تعداد کلمات را بخوانید و تحلیل کنید. اگر به نظر شما کاهش تعداد کلمات باعث شده است که مفهوم تغییر کند یا نکته مهمی حذف شود کامنت بگذارید.

مثال یکم از 53 کلمه به 17 کلمه

این پاراگراف 53 کلمه‌ای از مقاله‌ای منتشر شده در سال 1958 استخراج شده است.

جمله اصلی

Our research, designed to test the fatal effects of PGF2_ on dogs, was carried out by intravenously introducing the drug. In the experiments, a relatively small quantity, 30 mg, was administered to each animal. In each case, PGF2_ proved fatal; all 10 dogs expiring before a lapse of five minutes after the injection.

آن زمان این نوع نگارش طولانی رسم بود. ولی همین مفهوم را می‌توان در 17 کلمه خلاصه کرد و هیچ مفهوم مهمی را هم از دست نداد.

جمله کوتاه شده

Intravenous injection of 30 mg prostaglandin PGF2_ to each of ten dogs killed them within five minutes.

مثال دوم از 33 کلمه به 21 کلمه

جمله اصلی

The catalytic activity of the prepared catalysts on transesterification reaction was studied. Two different layers were obtained during transesterification, in which the upper layer is biodiesel and the bottom layer is, essentially, glycerol.

جمله کوتاه شده

Investigating the catalytic activity of the synthesized catalysts during transesterification showed biodiesel and glycerol as the upper and lower layers, respectively.

مثال سوم از 74 کلمه به 51 کلمه

جمله اصلی

In a randomized controlled clinical trial, Sadeh et al. (2019) investigated the effects of clove essential oil on patients with mild to moderate depression. Depression score of patients with Beck Depression Inventory (BDI) were evaluated for 6 weeks. The experimental group received clove product with citalopram and the other group received placebo with citalopram. Findings showed significant reductions in depression score at the end of the sixth week of the treatment with clove oil.

جمله کوتاه شده

A six-week randomized controlled trial by Sadeh et al. (2019) using the Beck Depression Inventory reported significant post-intervention reductions in the depression score of patients with mild-to-moderate depression in an experimental group receiving clove essential oil and citalopram compared to in the controls receiving a placebo and citalopram for six weeks.

مثال چهارم از  20 کلمه به 16 کلمه

جمله اصلی

Patients’ blood cortisol level was decreased after the ECT treatment and inhalation of clove aroma had no effect on it.

جمله کوتاه شده

Inhaling clove essential oil did not affect the ECT-induced reduction in blood cortisol levels.

خدمات پژوهشی دکتر کاما

چالش‌های پایان‌نامه برای دانشجویان

چگونه خوانایی مقاله را افزایش دهیم

زمان برای همه، از پیر تا جوان، زن و مرد، توانگر و درویش، به یک اندازه است. ولی یکی همه‌اش در حال دویدن است و دیگری با تلاش کمتر، بیشتر به دست می‌آورد. اگر عواملی مثل رانت و شانس را کنار بگذاریم، کسی که در زمان مساوی، کمتر به دست می‌آورد تلاش بیهوده می‌کند.

تعریف تلاش بیهوده

مغز انسان در تکاملی که داشته است هنوز درگیر کارهای کوتاه و ساده است و از کارهای سنگین و دیربازده فرار می‌کند. اگر کارهای زیادی را برای یک روز جمع کنید، مغز حالش بد می‌شود و تمام انرژی‌اش را به کار می‎گیرد تا از زیر کارها در برود. همین فرار به عدم تمرکز می‌رسد و بازدهی را کم می‌کند. یعنی کارهایی که برای آن روز تنظیم کرده‌اید انجام نمی‌شود و تازه کارهای فردا هم اضافه می‌شود و این چرخه معیوب ادامه پیدا می‎کند.

مثال اول از تلاش بیهوده

دانشجویانی که با دوستان به کتابخانه شبانه‌روزی می‌روند و هر ساعت به هوای جواب دادن به موبایل یا خوردن چای و قهوه با دوستان به گپ و گفت مشغول می‌شوند.

مثال دوم از تلاش بیهوده 

دانشجویانی که همبرگر به دست جلوی تلویزیون مشغول نوشتن تکلیفی می شوند که چند ساعت بعد باید تحویل دهند. در این دو مثال، دانشجویان اطراف خود را با چیزهایی پر کردند که حواس‌شان را پرت می‌کند. فکر می‌کنند که دارند کار می‌کنند ولی در واقع تلاش بیهوده می‌کنند.

راهکار برای کاهش تلاش بیهوده

دانشجویان موفق، برای هر کاری زمان خاصی در نظر می‌گیرند و آن کار را در آن زمان مشخص تمام می‌کنند و تا آن کار تمام نشود، حتی به موبایل دست نمی‌زنند. وقتی که کار تمام شد، وقت کافی برای تفریح و گپ و … دارند. فرمول موفقیت را قبلا گفته بودیم. با توجه به آن فرمول، در اینجاکاهش تمرکز، میزان کار واقعی که انجام می‌شود را کم می‌کند.
شدت تمرکز × زمان انجام کار = میزان کار انجام شده

تکنیک جلسه فشرده

دانشجویی که همه نمره‌هایش الف است وقت بیشتری ندارد ولی می‌تواند شدت تمرکزش را روی کاری که دارد انجام می‌دهد بالا ببرد و در زمان ثابت کار بیشتری انجام دهد. در واقع دانشجوی درسخوان کمتر از دانشجوهای دیگر درس می‌خواند.
علاوه بر تمرکز بالا، دانشجوی درسخوان بجای اینکه سه ساعت پشت سر هم درس بخواند، سه بار در روز، هر بار یک ساعت ولی شدید و فشرده درس می‌خواند و محتوایی که آماده کرده است را عالی یاد می‌گیرد و بقیه روز آزاد است تا به کارهای دیگر و تفریح خود برسد. فکر نکنید کار ساده‌ای ست. برای این کار باید مدیریت زمان داشته باشید و بتوانید خوب تمرکز کنید. باید بتوانید کارهای خود را طوری تنظیم کنید که فرصت کافی بین آن جلسات فشرده داشته باشید و انرژی از دست رفته را به دست آورید.

مبارزه با طفره روی

در ضمن باید بتوانید بر وسوسه به تعویق انداختن غلبه کنید چون اگر نتوانید کاری را که برای زمان خاصی تنظیم کردید انجام دهید که برنامه‌ریزی به درد نمی‌خورد. برای اینکه بهترین نتیجه را به دست آورید باید یاد بگیرید که هر کاری را در چه وقتی از روز، به چه مدت، در چه جایی انجام دهید.

چند تا دوست کافیه؟

انگیزه‌نامه چیست و چگونه نوشته می‌شود؟

چگونه خوانایی مقاله را افزایش دهیم؟

آیا تا به حال به این فکر کردید که چند دوست برایتان کافی است؟ آیا هر چه تعداد دوستان‌تان زیاد شود، یعنی شما آدم خوش مشرب‌تر و اجتماعی‌تری هستید؟ و اینکه تعداد روابط انسانی و اجتماعی بر زندگی ما چه تاثیری دارد؟ در این نوشته شما را با نظریه رابین دانبار آشنا می‌کنیم که حلقه‌های دوستی را به خوبی توصیف کرده است.

عدد دانبار

در سال 1993 میلادی رابین دانبار Robin Dunbar استاد مردم شناسی و روانشناسی  فرگشتی از گروه تحقیقاتی زیست شناسی تکاملی انسان دانشگاه آکسفورد رابطه‌ای عجیب را شبکه‌های اجتماعی و تعامل انسان‌ها کشف کرد. بر اساس این رابطه، دانبار توضیح داد که با توجه به محدودیت‌های شناختی انسان، تعداد افرادی که یک نفر می‌تواند با آن‌ها رابطۀ اجتماعی پایدار یا معناداری برقرار کند محدود به 150 نفر است. این تعداد 150 نفر برای افرادی که ما معمولا با آن‌ها تعامل داریم به “عدد دانبار” معروف است.

رابطۀ اجتماعی پایدار چیست؟

رابطۀ اجتماعی پایدار رابطه‌ای است که فرد می‌داند طرف مقابلش کیست و این فرد چه رابطه‌ای با دیگر افراد دارد. رابطۀ اجتماعی پایدار را می توان به رابطۀ یک فرد با خانوادۀ درجۀ یک و دو، دوستان و آشنایان وی نسبت داد.

مطالعۀ تحقیقی دانبار

دانبار و همکارانش بدین منظور به بررسی اندازۀ بخش نئوکورتکس مغز و اندازۀ گروه‌های اجتماعی در نخستی‌ها شامل انسان، میمون و گوریل پرداختند و زمانی را که حیوانات صرف تیمار یکدیگر می‌کردند با عکس‌برداری از مغز بررسی کردند و نتیجه گرفتند که نسبت اندازۀ نئوکورتکس مغز به بدن با اندازۀ گروه اجتماعی منسجم ارتباط دارد. نئوکورتکس مغز بخش مرتبط به ادراک و زبان است. سپس با کاربرد این قاعده در مورد انسان‌ها و بررسی داده‌های مردم‌شناسی و روانشناسی باز به همین نتیجه رسیدند.

قانون 150 دوست در مورد چه جوامعی صدق می‌کند؟

آنطور که دانبار و همکارانش می‌گویند از نخستین جوامع انسانی تا جوامع مدرن امروزی، از اولین انسان‌های شکارچی تا سازمان‌های منسجم نوین، از دورترین روستاها تا شهرهای پیشرفته این قانون صدق می‌کند. به تازگی، پژوهشگرانی از دانشگاه استکلهم به رهبری یوهان لیند، این نظریه را زیر سوال برده‌اند و در مقاله‌شان اعلام کرده‌اند که تعداد دوستان می‌تواند بسیار بیشتر باشد و محدودیتی ندارد. دانبار در مصاحبه‌ای در سال 2021 این تحلیل را اشتباه و مقاله جدید را غیرعلمی خواند.

رفتار ما با دوست 151 چگونه است؟

طبق نظریه دانبار، دوستی‌ها با 1-2 دوست در سال‌های اول زندگی شروع شده، اواخر دوران نوجوانی رشد چشمگیری دارد و در پایان دهه بیست به بیشترین تعداد خود می‌رسد. تعداد دوستان بین 100 تا 250 نفر متغیر است و به طور میانگین 150 نفر است. دوام رابطۀ اجتماعی پایدار و ماندگار با دوست 151 به بعد کاهش می‌یابد یا اگر دوستی ادامه یابد آن کیفیت دوستی پایدار را نخواهد داشت.

جایگاه حلقه‌های دوستی

بر اساس تئوری شبکۀ دوستی رابین دانبار و ایدۀ مغز اجتماعی، حلقه‌های دوستی همه مضربی از 5 هستند که چرایی آن هنوز مشخص نیست. افراد ممکن است در میان این لایه‌ها حرکت کنند، اما تعداد افراد و ماهیت این لایه‌ها مشخص است.

1. نزدیک‌ترین افراد زندگیمان که به آن‌ها عمیقاً عشق می‌ورزیم، در واقع عزیزان ما، فقط شامل 5 نفر
2. دوستان نزدیک و خوب ما شامل 15 نفر
3. دوستان کمی دورتر شامل 50 نفر
4. دوستان با روابط معنی‌دار شامل 150 نفر
5. آشنایان شامل 500 نفر
6. افرادی که فقط آن‌ها را می‌شناسیم، شامل 1500 نفر

چه عواملی بر این حلقه‌های دوستی تأثیر می‌گذارند؟

عوامل تعیین کنندۀ این حلقه دوستی و لایه‌های آن به تعداد دفعات ارتباط با افراد و اختصاص وقت برای روابط اجتماعی و دوستی بستگی دارد. برون‌گرایان دارای شبکه‌های دوستی بزرگتر و درون‌گرایان دارای حلقه‌های نزدیک‌تر هستند یا اینکه زنان دوستان بیشتری را در حلقه‌های نزدیک خود دارند.

آیا این نظریه در دنیای مجازی نیز صدق می‌کند؟

دانبار و همکارانش با مطالعه بر شبکه‌های اجتماعی مجازی مانند فیسبوک و توئیتر و روابط آنلاین نتیجه گرفتند که روابط اجتماعی در دنیای مجازی به دنیای واقعی بسیار نزدیک است و اینکه کاربران در یک دوره 6 ماهه فقط توانایی حفظ روابط پایدار با 100 تا 200 نفر را دارند. در واقع ناشناس بودن در دنیای مجازی نیز نتوانست رفتار انسان‌ها در روابط اجتماعی را تغییر دهد. گرچه انتقادهای زیادی به این نظریه وارد است، مانند این ادعا که شبکه‌های مجازی مانند LinkedIn شبکه‌های اجتماعی گسترد‌ه‌تری را با تعداد دوستان بیشتری برای ما فراهم کرده است. 

آیا سن تأثیری در نظریۀ دانبار دارد؟

بر طبق مطالعۀ دانبار و همکارانش مشخص شد که افراد 18 تا 24 ساله در مقایسه با افراد بالاتر از 55 سال شبکه‌های دوستی مجازی بیشتری دارند.

تأثیر عوامل گوناگون بر نظریۀ دانبار

محققان در نقدهای روش‌شناسی به نظریۀ دانبار این موضوع را مطرح می‌کنند که نوع تغذیه و محل زندگی و وجود وسایل ارتباطی پیشرفته می‌تواند بر روابط اجتماعی افراد تأثیر بگذارد. مثلا استفاده از موبایل می‌تواند تعداد افراد در شبکه‌های دوستی را افزایش دهد یا نوع تغذیه می‌تواند اندازۀ مغز نخستی‌ها را تغییر دهد که این امر می‌تواند بر روابط اجتماعی آن‌ها تأثیر بگذارد.

در یک تحقیق اسدو کارمونا به بررسی دو گروه از افراد در کشور مکزیک و غنا پرداخت. در گروه اول به دلیل تفاوت‌های زیستی فراوان و محل زندگی در کوهستان روابط اجتماعی آن‌ها محدود به گروه‌های کوچک خانوادگی شده بود. در حالی که در گروه دوم در غنا وجود منابع محدود و همکاری‌های میان قومی موجب ایجاد 0گروه‌های بیشتر و حلقه‌های بزرگتر برای بقا و ادامۀ زندگی شده بود.

انگیزه‌نامه چیست و چگونه نوشته می‌شود؟

سبک زندگی دانشجویی، خواب و ادامه تحصیل