نوروز 1401 بر همگان خجسته باد.
نوروز 1401 که آغاز سده پانزدهم هجری خورشیدی نیز محسوب می‌شود را به شما همراهان دکتر کاما شادباش می‌گوییم و آرزو داریم که هر آنچه برای سال نو برنامه‌ریزی کرده‌اید به دست آورید و شادی فزون بر آن زندگی شما را رنگ دهد.
از میان همۀ جشن‌ها و آیین‌های باستانی ایرانی که پس از اسلام به دلایل مختلف و بیشتر مخالفت اسلام‌گرایان به فراموشی سپرده شد، “نوروز” توانست جایگاه خود را به عنوان جشن ملی در ایران حفظ کند که دلیل آن نیز پیوند عمیق آن با آیین و جشن‌های ایرانی، تاریخ ایران و حافظۀ فرهنگی مردم ایران زمین است. “نوروز” نخستین روز سال خورشیدی ایرانی برابر با اول فروردین ماه از کهن‌ترین جشن‌های به جا مانده از دوران باستان ایران است. نوروز به عنوان “روز جهانی نوروز” و میراث فرهنگی و معنوی بشر در یونسکو به ثبت رسیده است.
آخرین خبر از ثبت رسمی نوروز در جهان
شورای شهر واشنگتن، پایتخت ایالات متحدۀ آمریکا در اولین روز ماه مارس 2022 برابر با دهم اسفند 1400 قطعنامۀ به رسمیت شناختن “نوروز ” به عنوان “یک رویداد فرهنگی و تاریخی” را تصویب کرد. بر اساس این قطعنامه و به نقل از سازمان ملل متحد “نوروز” یک جشن باستانی با قدمت 3000 سال است که 300 میلیون نفر در کشورهای ایران، تاجیکستان، افغانستان، جمهوری آذربایجان و دیگر نقاط جهان آن را جشن می‌گیرند. هرچند خاستگاه نوروز، ایران باستان است، در این قطعنامه ذکر شده است که نوروز متعلق به نژاد و قومیت خاصی نیست و پیروان همۀ ادیان و افراد بی‌دین این روز را جشن می‌گیرند.
پیشینۀ نوروز
نوروز آغاز سال نوی خورشیدی و زمانی است که خورشید از وضعیت برج حمل عبور می‌کند و اعتدال بهاری شروع می‌شود. گرچه باستان‌شناسان و محققان هنوز در مورد پیدایش نوروز به اتفاق نظر نرسیده‌اند اما آن چه واضح است، وجود نوروز از دوران باستان در فرهنگ ایرانیان و ارزشمندترین و زیباترین و البته طولانی‌ترین جشن ایرانی باقی‌مانده از دوران ایران باستان است.
بسیاری از محققان با استناد به شاهنامه فردوسی مبداء پیدایش جشن نوروز را مقارن با به پادشاهی رسیدن جمشید می‌دانند.
«به جمشید بر گوهر افشاندند مر آن روز را روز نو خواندند.»
برخی دیگر اعتقاد دارند که پیدایش نوروز با تولد زرتشت همزمان بوده است و به همین دلیل اولین روز بهار و جشن تولد زرتشت به عنوان نوروز جشن گرفته می‌شود.
جشن نوروز در ایران باستان
اشکانیان و ساسانیان نیز نوروز را گرامی می‌داشتند و در دورۀ ساسانیان نوروز حداقل 6 روز طول می‌کشید و شامل دو دورۀ نوروز کوچک و نوروز بزرگ بود. در روزهای هر دو نوروز مردم گروه گروه به درگاه شاه می‌رفتند و برای حل مشکلاتشان از شاه کمک می‌خواستند. در روز ششم نوروز فقط نزدیکان شاه مجاز به دیدن شاه بودند. نوروز و جشن و آیین‌های آن پیشینه‌ای طولانی و ارزشمند دارد که در طول صدها سال از زمان آریایی‌ها، هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان و تا به امروز با همۀ فراز و فرودهایش دارای ارزش و اعتبار خاصی در میان فارسی زبان‌های جهان و حتی دیگر کشورها بوده است.
اصلی‌ترین بخش جشن نوروز
جدا از ارکان جشن نوروز در میان ایرانیان مانند خانه تکانی، خرید عید، چهارشنبه‌سوری، دید و بازدیدها و لحظۀ تحویل سال و سیزده بدر، اصلی ترین بخش نوروز چیدن سفرۀ هفت‌سین است. از مهم‌ترین اجزا سفرۀ هفت‌سین سبزه، سمنو، سیر، سرکه، سنجد، سماق، سیب می‌باشد.
ایرانیان باستان از حدود 3000 سال پیش بذرهای انواع مختلف گیاهان را 25 روز قبل از نوروز روی 12 ستون خشتی پرورش می‌دادند و تا جوانه زدن و سبز شدن جوانه‌ها منتظر می‌ماندند. از میان انواع بذرها، آن بذری که بهتر از دیگران جوانه می‌زد و بزرگ می‌شد را به عنوان گیاه اصلی برای سال کشاورزی خود انتخاب و کشت می‌کردند.
افسانه‌های زیادی برای هر یک از نمادهای هفت‌سین گفته شده است. سبزه در سفرۀ هفت‌سین نماد سرسبزی و زندگی است. جوانۀ گندم پخته شده یا سمنو از دیگر اجزا سفرۀ هفت‌سین و نماد زایش و باروری گیاهان است. تخم‌مرغ‌های آبپزشده رنگارنگ به نشانۀ باروری، سیب به نشانۀ تندرستی و زیبایی، سنجد نماد عشق و دلباختگی، سیر به نشانۀ پاکیزگی و از بین بردن انرژی‌های منفی، سماق نماد عشق و پیوند دل‌ها و سرکه نشانۀ باطل کردن سحر و جادو و پاکی فضا و آب به نشانۀ پاکیزگی و صفا روی سفرۀ هفت‌سین قرار می‌گیرند.
فلسفۀ سفرۀ هفت‌سین
در برخی منابع گفته شده در دوران ساسانیان و قبل از اسلام سفرۀ “هفت‌شین” شامل شمع، شراب، شربت، شقایق، شهد و شمشاد بوده است و پس از روی کار آمدن اسلام هفت‌شین به هفت‌سین تبدیل شد و علاوه بر این قرآن نیز به سفرۀ هفت‌سین اضافه شد. با توجه به اینکه این کلمات عربی هستند، هیچ استنادی به آن نمی‌توان کرد. کهن‌ترین سند در ادبیات فارسی که در آن به هفت‌سین اشاره شده است، دیوان امیر بهاءالدین برندق خجندی (سال 757 تا 838 قمری) با این دو بیتی است:
چون به میدانِ طرب‌رانی بُراقِ عیش را هم ز عینِ مردمی باید که چینی هفت‌سین
سبزۀ سیراب و سنبل، سوسن و سرو و سمن ساغرِ می در میانِ بزم و ساقی هفتمین
کدام کشورها نوروز را جشن می‌گیرند؟
تا قبل از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی کشور ایران تنها کشور جهان بود که در تقویم خود نوروز را به عنوان جشن ملی برگزار می‌کرد. هر چند کشور افغانستان نیز اما نه به طور منظم این روز را جشن می‌گرفت. پس از استقلال کشورهای آسیای میانه کشورهای ترکمنستان، قرقیزستان و تاجیکستان نوروز را جشن گرفتند. در حال حاضر نوروز در کشورهای روسیه، عراق، سوریه، کردستان، جمهوری آذربایجان، آلبانی، ترکیه، چین، ترکمستان، هند، پاکستان، ازبکستان، افغانستان، تاجیکستان، قرقیزستان و قزاقستان جشن گرفته می‌شود و به عنوان تعطیل رسمی در تقویم این کشورها ثبت شده است.