اگر پژوهش نداشته باشیم، چه می‌شود؟
نقش پژوهش در توسعه همه جانبه و پایدار یک کشور چنان آشکار و انکارناپذیر است که می‌توان آن را به عنوان نیروی محرکه برای توسعه پایدار در حوزه‌های فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی دانست. پژوهش فقط به پژوهشگران، استادان و دانشجویان اختصاص ندارد. هدف از پژوهش، گردآوری داده‌ها به روش علمی برای اثبات یا رد نظریه‌ای است که ذهن پژوهشگر را به خود مشغول کرده و قرار است به افزایش دانش در آن حوزه کمک کند.
با وجود اعتراف به اهمیت مقوله پژوهش، این حوزه با سختی‌ها و کج‌سلیقگی‌های فراوانی مواجه است و شوربختانه کمتر از 10% ظرفیت دانشگاه‌ها صرف پژوهش‌های کاربردی شده است و مدیریت کلان پژوهش کشور نتوانسته از این امکان بالقوه نتیجه مطلوب را دریافت کند. چنانچه سرانه پژوهش کشور به زحمت به 9 دلار می‌رسد و تفاوت این میزان بودجه با بودجه پژوهشی کشورهای پیشرفته از زمین تا ثریاست ولی حتی سرانه پژوهش کشورهایی مثل مغولستان (60 دلار)، تونس (73 دلار) و مصر (72 دلار) هم به مراتب بیشتر از سرانه پژوهش در ایران است.
چرا پژوهش مهم است؟
پژوهش از مهم‌ترین عوامل توسعه جامعه و افزایش بهره‌وری در بخش‌های اقتصادی است. اهمیت پژوهش تا آن حد است که بر اساس نظر کارشناسان به ازای هر واحد پول سرمایه‌گذاری شده در پژوهش، معادل 30 واحد سود حاصل می‌شود. علاوه بر نتایج پژوهش‌ها که به واسطه فناوری‌های دفاعی هوشمند در تامین امنیت ملی کشورها نقش دارد، از لحاظ فرهنگی، مراکز پژوهشی را می‌توان از مهم‌ترین خاستگاه‌های رشد و تعالی یک کشور محسوب کرد.
بجز گروه اندکی که تمایل به منجمد شدن در تاریخ را دارند و بسته به باورهای‌شان مثل آمیش‌ها در 400 سال پیش فرومانده‌اند یا در برخی نقاط جهان حتی به چند هزار سال پیش علاقمندند، بشر همیشه رو به پیشرفت بوده و این پیشرفت نتیجه مستقیم یا غیرمستقیم پژوهش است.
اگر پژوهشی انجام نمی‌شد…
انسان مدرن هم مانند گونه‌های پیش از خود، لخت و عور بالای درخت‌ها مشغول میوه چیدن یا جدا کردن شپش از بدن هم‌گله‌ای‌هایش بود و خبری از برگ و پوست جانوران برای پوشش، غذای پخته، چرخ، تیر و کمان،… کامپیوتر نبود. و البته که امروز شما در حال خواندن این متن نبودید.
پژوهش چیست؟
در عصر مدرنیته و تکنولوژی، دانایی یکی از شاخص‌های مهم پیشرفت و تعالی هر جامعه محسوب می شود و ارزیابی سطح دانایی نیز بر اساس میزان تولید و مصرف اطلاعات انجام می‌شود. پژوهش نیز به تلاش برای یافتن بهترین راهکارها برای حل مشکلات اجتماعی، علمی، فرهنگی و اقتصادی اطلاق می شود که افق‌های تازه‌ای را برای نسل‌های بعد بگشاید. یکی از مشکلات پژوهش این است که آن را برابر چاپ مقاله در نظر می‌گیرند که انحراف زیادی با اصل پژوهش دارد.
پژوهش مدرن با یافتن تصادفی راه حل بسیار تفاوت دارد. روز به روز راهکارهای پژوهشی سخت‌گیرانه‌تر می‌شود و با روش‌های جدید، تلاش می‌شود از بروز خطاهای علمی جلوگیری شود.
پژوهشگر کیست؟
پژوهشگر فردی است که با شیوه‌های علمی و به دور از تمایلات شخصی، نژادی، قومی، مذهبی، ملی… در صدد شناختی تازه از موضوعات و مفاهیم مختلف است و با کاربرد ابزارهای گوناگون به مشاهده دقیق‌تر و عمیق‌تر پدیده‌های اطراف خود می‌پردازد. پژوهشگر با این روش، تلاش می‌کند برای رفع مشکلات سلامتی، بهداشتی، اجتماعی، فرهنگی… راهکارهای عملی و اطلاعات معتبر ارائه دهد.
پژوهشگر موفق کیست؟
پژوهشگر موفق به پدیده‌های پیرامون خود به گونه‌ای دیگر می‌نگرد و همواره نگاهی کنجکاو و موشکافانه به پدیده‌ها دارد. برخی دیگر از ویژگی‌های یک پژوهشگر موفق عبارت است از:
• ذهنش مدام در پی پاسخ به پرسش‌های مهم است.
• از مهارت لازم برای یافتن منابع اطلاعاتی برخوردار است.
• از روش‌های علمی برای موفقیت پژوهش خود استفاده می‌کند.
• ذهنش پویا و پرسشگر و حساس به پدیده‌های اطرافش است.
• با مطالعۀ پیشینه و جستجوی منابع درک درستی از گذشته یک موضوع پیدا می‌کند.
• نتایج یافته‌های خود را به نحو مؤثری با دیگران به اشتراک می‌گذارد.
اگر پژوهشی انجام نشود …
- دانش بشری توسعه نمی‌یابد.
- توسعه پایدار و پیشرفت صورت نمی‌گیرد.
- مشکلات کشورها شناسایی و حل نشده و امکان ارائه طرح استراتژیک برای پیشرفت نیست.
- توسعه متوازن در اقتصاد و تولید ناخالص داخلی اتفاق نمی‌افتد.
- خرافات زندگی مردم را به نابودی می‌کشاند و تمدنی باقی نمی‌ماند.
عوامل مؤثر در توسعه پژوهش در هر جامعه
عوامل مؤثر در توسعه پژوهش در هر جامعه شامل 3 حوزه زیر است:
• عوامل سخت‌افزاری: امکانات فیزیکی و زیرساخت‌های بنیادی مانند آزمایشگاه‌های مجهز و امکانات و تجهیزات کامپیوتری که امکان پژوهش را برای پژوهشگران فراهم می‌کند.
• عوامل نرم‌افزاری: دانش و علم روز و جریان اطلاعات که از طریق منابع علمی مکتوب و الکترونیکی در دسترس پژوهشگران قرار می‌گیرد.
• عوامل انسانی: پژوهشگرانی که با تلاش و پشتکار خود امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری را به خدمت گرفته‌اند و به اجرای طرح‌های پژوهشی می‌پردازند.
لطفا نظر خود را درباره پژوهش و این مقاله مطرح کنید.